مساله حکمیت و داوری میان اختلافات اتاق با توجه به مواردی که در دو دوره اخیر پیش آمدهاست، مسالهای چنان حساس شدهاست که نمیتوان حتی در سطح یک مطلب نیز با هرکسی به گفتوگو نشست و اعتراض گروهی را برنیانگیخت، از اینرو گفتوگوها با افرادی که حداقل اجماع بیشتری بر سر بیطرفی آنها وجود دارد و نیز کسانی که ذینفع مستقیم در این اختلافات نیستند، بهترین شیوه پرداختن به این موضوع بود.
درمیان نسل قدیمی اتاق همچنانسنت ریشسفیدی و حکمیت روشی مطلوب برای حل اختلافات بهشمار میآید؛ این اعضای قدیمیتر با این حال همچنان منتقد رویههای پیش گرفتهشده توسط منتقدان در این دو دوره هستند. به گفته یکی از روسای اتاقهای شهرستان، هرچند انتقاداتی وجود دارد و با توجه به شرکتنکردن ۴۰درصد از واجدین شرایط رایدهی در انتخابات هیاترئیسه، نمیتوان کل این تعداد افراد را منتقد رویههای اتاق دانست. به گفته او اگر چنین بود این تعداد با شرکت در انتخابات میتوانستند تغییر اساسی در نتیجه بهوجود بیاورند و عدمشرکت این افراد را با همین استدلال میتوان بیشتر ناشی از بیانگیزگی دانست. دیگر شرکتکننده در این گفتوگوها که پژوهشگر نهادهای مدنی است ریشسفیدی را پس نمیزند اما خواستار ایجاد تغییراتی ریشهایتر در ۳حوزه است؛ حوزه تدوین استراتژیهای کلان به واسطه نظرسنجی؛ تجدیدنظر و بازنگری در ساختار برگزاری انتخابات ذیل نظر شورایی از هیاتنمایندگان و تعیین کدهای اخلاقی و رفتاری برای اعضای اتاق که دو تای اول برای رسیدگی بهنظر منتقدان است و سومی برای کنترل رفتار آنان. مشروح این گفتوگوها شاید نخستین قدم برای حل اختلافاتی باشد که حداقل میتوان گفت هیچیک از اعضای کنونی یا بیرون مانده اتاق از نتایج آن راضی نیستند.
ریشسفیدی کارساز بود
اما علیاصغر جمعهای، عضو هیاتنمایندگان و از چهرههای قدیمی اتاق که دستی نیز در امور مربوط به قضاوت داشتهاست در مورد کارکرد دو مکانیزم ریشسفیدی و کمیته انضباطی برای حل اختلاف میگوید: کمیته انضباطی و حکمیت دو مقوله جداگانه است. زمانیکه فرد در کمیته انضباطی پرونده طرح میکند، مانند وقتی است که به دادگاه شکایت شدهاست و باید مراحل قانونی را طی کند. حکمیت به این معنا است که دو طرف فردی را مورد قبول میدانند و او با ریش سفیدی مساله را حل میکند.
او گریزی به تاریخ اتاق میزند و میگوید: باید بهخاطر داشته باشیم که در گذشته بسیاری از مسائل با ریشسفیدی حل میشد؛ نه فقط در اتاق بلکه بسیاری از مسائل جامعه نیز راهحلهایی بر اساس احترام و اعتماد داشت. این عضو اتاق ایران ادامه میدهد: اگر این مسائل در اتاق رعایت میشد و سنت بزرگ و کوچک، نه بهمعنای سنتی و ظاهری، بلکه بهمعنای باطنی و معنوی زنده بود، خیلی کارها را همین امروز هم میتوانستیم حل کنیم.
او یادآور میشود: این رویه حسنهای بود که جای آن چند سالاست که در اتاق خالی است. حل اختلاف اتاقهای مختلف با یکدیگر، اختلافات میان اعضای هیاتنمایندگان و نیز اختلافات اتاق با مقامات اجرایی استانی را پیش از این کسانی که مرد حل اختلاف بودند، حل میکردند.
او در پاسخ به این پرسش که آیا کسانی که منتقد هستند شاید احساس میکنند مکانیزمی برای حل مشکلات آنها وجود ندارد یا صدای آنها شنیده نمیشود، گفت: بهنظر من اگر جریان منتقد کنونی را ارزیابی منصفانه بکنیم، با اما و اگرهای جدی مواجه خواهیم شد. شما مطمئن باشید که بسیاری از این عزیزان اگر در انتخابات رای میآوردند، به همین مکانیزمهای موجود هیچ انتقادی نداشتند. اصولا این را باید مسلم بگیریم که اگر فردی به سازمان و مسائل سازمان خود حساسیت و دلبستگی دارد به موجودیت آنهم دلبستگی دارد و برای حل مشکلات مستمسک خارج از آن پیدا نخواهد کرد. کدامیک از ما این کار را کردیم که خود را کنار بگذاریم تا اتاق به هر نحوی سر پا بماند؟
او در پاسخ به این پرسش که پیشنهاد به هیاترئیسه کنونی برای ایجاد رویهای همگانپذیر درباره حل اختلاف چه میتواند باشد، میگوید: پیشنهاد من به عزیزان هیاترئیسه این است که کمیتهای از افراد آگاه به مسائل اتاق، حتی کسانی که اکنون عضو هیاتنمایندگان نیستند اما مورد قبول عموم هستند، تشکیل دهند و برای حل اختلافات از آن استفاده کنند، به این ترتیب رویهای حسنه را احیا کردهاند. او با ذکر خصوصیات این افراد میگوید: این افراد میتوانند از میان کسانی باشند که جدا خبث طینت ندارند، جدا مواضعی له یا علیه کسی به ناحق نگرفتهاند و توانایی دارند. او تاکید میکند: اینچنین کاری نهتنها برای مسائل کنونی مفید است، بلکه به شکل کلی برای حل هر اختلافی در آینده اتاق نیز سودمند است. جمعهای با ذکر خاطرهای از دوران گذشته اتاق میگوید: در زمان ریاست آقای خاموشی، ما هیات ۵نفرهای را از میان افراد شورای روسا انتخاب کردیم و این شورا عملا با ریشسفیدی مسائل حتی شهرستانها را حل میکردند؛ اعضای آن نیز بنده بودم و مرحوم امیری، دستمالچی و صادقیان بودند و مسائل را حل و فصل میکردند، بنابراین چنین شوراهایی باید متشکل از کسانی باشد که ثابت شده صرفا بهدنبال پوزیشن و جایگاه نیستند.
انتقاد یا انتقام؟
مهدی طبیبزاده، رئیس اتاق کرمان در این زمینه میگوید: مساله این است که ممکن است اختلافاتی وجود داشتهباشد؛ گاهی راه رسیدگی وجود ندارد، گاهی بر سر اختلافات منیتها وارد میشود و مرام رسیدگی وجود ندارد. او ادامه میدهد: ممکن است عدهای بر سر برخی مسائل در اتاق انتقاداتی داشته باشند، اما نباید اتاق را خراب کنند. ما بعضا شاهد بودهایم که انتقاد به انتقام تبدیل شده است. برای مثال شما نقد میکنید، آنهم مستدل و مستند. رایگیری میشود و انتقاد شما پذیرفته نمیشود. ادامهدادن روند انتقاد از اینجا به بعد دیگر منطقی نیست، چون حاصلی ندارد.
طبیبزاده بیان میکند: در سالهای گذشته شاهد بودیم که برخی مسائل مطرح شد و به بیرون اتاق نیز رفت، اما چه دستاوردی داشت؟
او در پاسخ به این پرسش که آیا مساله این نبود که صدای آنها شنیده نمیشود، میگوید: حداقل من سراغ ندارم که حرفی در اتاق مطرح شده و شنیده نشود. منتقدان نهتنها در اتاق بلکه در رسانههای مختلف سخنان خود را مطرح کردند، اما نتیجه آن جز ایجاد بهانه برای ورود نهادهای خارج اتاق به مسائل درونی آیا حاصل دیگری داشته است؟
رئیس اتاق کرمان در پاسخ به این پرسش که آیا کمیته انضباطی اتاق در حالت کنونی کارآمد است و جایگزین آن چیست، به بخش نخست پاسخ نمیدهد اما میگوید: یک پیشنهاد میتواند این باشد که عدهای از ریشسفیدهای اتاق دور هم بنشینند که حتی شاید اکنون عضو اتاق هم نباشند؛ اشخاصی که چهره هستند و برای اتاق دلسوزی دارند و محترم درمیان همه هستند. جمعی از این افراد گردهم بیایند و مشکلات را حل وفصل کنند.
