شورای گفتگوی دولت
صنایع تکمیلی پتروشیمیایی؛ مصداق عینی تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین
سعید ترکمان - رئیس هیات‌مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران
نگاهی به لیست شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه پلیمری نشان می‌دهد که بار توسعه و نوآوری و همچنین استفاده از فناوری‌های جدید بر دوش این شرکت‌ها بوده و اغلب مسیر رشد و توسعه سریعی را تعقیب می‌کنند. این در حالی است که وضعیت کلی تولید در صنایع تکمیلی پلیمری در سال ۱۴۰۰ از رونق خوبی برخوردار بوده تا جایی که رکورد تاریخی دادوستد پلیمرها به عنوان مواد اولیه این صنعت در بورس کالا جابه‌جا شد.
به گواه کارشناسان، این رکورد در سالی که بهای ارز از آرامش نسبی برخوردار بوده، نشانه قطعی از تقویت حجم تولید در صنایع تکمیلی مصرف‌کننده پلیمرهاست که دستاورد مهمی برای تمامی ارکان تصمیم‌سازی و اجرا در فرآیند عرضه و تقاضا به شمار می‌رود.
اشتغال‌زایی حیرت‌انگیز صنایع تکمیلی
در سال ۱۴۰۰ حجم دادوستد پلیمرها در بورس‌کالا با ۱۷/ ۱۰درصد رشد به ۳میلیون و ۷۸۸هزار تن رسید که این رقم از افزایش ۳۵۰هزار تنی حجم معاملات سالانه حکایت دارد. به موازات آن شاهد رشد جدی استفاده از مواد اولیه بازیافتی و ضایعات هستیم که با تجمیع مواد اولیه وارداتی، حجم مصرف پلیمرها در صنایع تکمیلی داخلی را (با تقریب قابل قبول) به ۶۷/ ۵میلیون تن افزایش می‌دهد.
با توجه به برآوردهای انجمن ملی صنایع پلیمر ایران همچنین شرکت ملی صنایع پتروشیمی، به ازای هر یک‌‌‌هزار تن مصرف پلیمر در کشور ۱۷۰شغل مستقیم قطعی ایجاد می‌شود. این رقم به معنی آن است که رقم واقعی اشتغال در سال ۱۴۰۰ در صنایع تکمیلی پلیمری با احتساب استفاده از برخی محصولات شیمیایی موردنیاز ۹۶۴هزار نفر بوده است. مقایسه این رقم اشتغال با سال گذشته از افزایش نزدیک به ۱۰۰هزار نفری شاغلان در صنایع تکمیلی پلیمری حکایت دارد که افتخار بزرگی برای این رشته صنعتی است؛ آن هم در شرایطی که هنوز نیمی از فرصت اشتغال‌زایی این صنعت به کار گرفته نشده است.
ظرفیت‌های تولید نصب‌شده در صنایع تکمیلی پلیمری به گواه آمارهای وزارت صمت بیش از ۱۵میلیون تن بوده که از این رقم ۱۲میلیون تن از مستندات تولیدی قوی برخوردار هستند؛ آن هم در شرایطی که با فرض تولید ۶۷/ ۵میلیون تنی ذکر شده، نزدیک به نیمی از این ظرفیت تولید خالی و بلااستفاده است. نکته دیگر آنکه ظرفیت تولید در صنایع بزرگ بالادستی پلیمری بیش از ۹میلیون تن بوده که حجم فروش داخلی آنها در بورس کالا ۳۷۸۸میلیون تن بود و مابقی تولیدات به صورت خام صادر می‌شود. حال اگر شاهد افزایش حجم عرضه داخلی با قیمت‌های رقابتی باشیم و بتوانیم با تولیدکنندگان چینی رقابت کنیم، فضا برای جذب بخش بزرگی از صادرات مواد خام در صنایع داخلی فراهم خواهد شد؛ آن هم در شرایطی که ظرفیت خالی موردنیاز وجود دارد و بیش از همه به توان رقابت با رقبای بین‌المللی به جهت ورود به بازارهای منطقه‌ای و جهانی نیاز داریم.
ذات دانش‌بنیان صنایع تکمیلی پیشرو
رونق تولید دانش‌بنیان در صنایع کوچک و متوسط، سریع‌تر از صنایع بزرگ بوده و زودتر به نتیجه می‌رسد. افزایش روزشمار شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه صنایع تکمیلی پتروشیمیایی در کنار ایجاد توان رقابت با تولیدکنندگان دیگر در بازارهای منطقه‌ای، نشانه‌ای از رونق این شرکت‌هاست؛ آن هم در وضعیتی که دانش پلیمر در ایران با محوریت بخش مصرف آن در صنایع تکمیلی در منطقه سرآمد است و روزبه‌روز به حوزه‌های فعال در عرصه نوآوری اضافه می‌شود.
شرکت‌های دانش‌بنیان، شتاب‌دهنده‌ها، طرح‌های تحقیقاتی و رویکرد دانش‌محور تشکل‌ها و برگزاری مستمر سمینارها در حوزه‌های متفاوت زنجیره ارزش، تولید و اقتصاد صنایع پلیمری همگی از رویکرد دانش‌بنیان صنایع تکمیلی پلیمری حکایت دارند. با توجه به این موارد می‌توان صنایع تکمیلی پلیمری را مصداق عینی تولید دانش‌بنیان اشتغال‌آفرین به شمار آورد.
